Bilgi Rehberi Bir Garip Bilgi Bloğu
Kimi fikirler ve ideolojiler ölümsüz olarak yaşatılacak cinstendir. Kimi düşünceler, kimi yazılar, kimi şiirler eskimez. Her gün, her an ilk günkü tazeliğini koruyan bu yazılar, tabii ki büyük akıllarla ortaya çıkmaktadır. Ölümsüz eserler bırakabilmek, büyük bir akılla ve büyük bir yaşanmışlıkla mümkündür. Vakti zamanında yazdığı dörtlüklerle günümüze ışık tutan Ömer Hayyam da, büyük düşünürlerden biriydi.. Yazdığı dörtlüklerdeki tespitleri, ileri görüşlülüğü ve kişisel eleştirisi gerçekten takdire şayandır.
“Rubai” olarak bilinen bu dörtlükler, bir fikir, bir düşünce ve eleştiri içerir. Ömer Hayyam’ın nasıl bir kişilik olduğunu merak eden, icatları ve hayati görüşlerini incelemek isteyenler Ömer Hayyam Kimdir? adlı biyografik yazıyı okuyabilir. 400’den fazla rubaisi bulunan Ömer Hayyam’ın en ilgi gören on rubaisini paylaşıyorum.
Ömer Hayyam’ın On Rubaisi
Sen sofusun, hep dinden dem vurursun,
Bana da sapık, dinsiz der durursun.
Peki ben ne görünüyorsam oyum,
Ya sen, ne görünüyorsan o musun?
Günümüzde bildiğiniz üzre “sözde” dindar kesim artmakta ve bu kesim tarafından yapılan bir çok ayıplı eylem açığa çıkmaktadır. Ömer Hayyam’ın bu rubaisi, deyimi yerindeyse bu dindarlara gelsin!..
Felek ne cömert aşağılık insanlara!
Han-hamam, dolap değirmen hep onlara.
Kendini satmayan adama ekmek yok:
Sen gel de yuh çekme böyle dünyaya!
1100-1200 yılları arasında yazılan bu rubai, sanki yakın geçmişte yazılmış bir dörtlük gibi..
İnsan vardır farkedilmez süsünden,
Kimisi de farksızdır koyun sürüsünden…
Ama her gördüğün şekle kapılma;
İnsan anlaşılmaz görüntüsünden…
Parayla imanın kimde olduğu belli değil demiş atalarımız.
Her gün biri çıkar başlar, ben ben demeye,
Altınları, gümüşleriyle övünmeye.
Tam işleri dilediği düzene girer:
Ecel çıkıverir pusudan: Benim ben, diye.
İzin verirseniz Sultan Süleyman’ın vasiyetiyle örnek vermek istiyorum. Ölmeden önce, yerine getirilmesini istediği vasiyetlerinden birisi de ellerinin tabut dışında görünmesiymiş. Bunun nedeni Kanuni Sultan Süleyman’a sorulduğunda, “Görsünler cihan padişahı Sultan Süleyman bile bu düyadan eli boş gitti” demiştir.
Sarhoş diye çıkmışsa bir kere adım,
Halkım neden kınar beni, anlamadım.
Her haram şarap gibi sarhoş etseydi;
Dünyada tek bir ayık bulamazdın.
Anlatılmak istenen gayet manidardır bu rubaide. İnsanın kişisel kararları, yaşam tarzı kimseyi ilgilendirmez. Herkes bunun bilincinde ve buna uygun yaşamalıdır. Ayrıca her haram ne yazık ki bir sonuç doğurmaz. Bu yüzden bazı günahlar, günahkarlar tarafından açığa çıkmaz. Eğer şarap gibi sarhoş etseydi her haram, dünyada tek bir ayık kalmazdı diyerek, kimsenin günahsız olmadığını vurgulamak istemiştir.
İçin temiz olmadıktan sonra
Hacı, hoca olmuşsun, kaç para!
Hırka, tespih, post, seccade güzel;
Ama Tanrı kanar mı bunlara?
Sözde müslüman görünen, müslümanlığını ve imanını maddeyle ispatlamaya çalışan hacılara, hocalara yönelik bu rubai, Allah’ı kandıramayacaklarını vurgulamaktadır.
İki günde bir somun geçiyorsa eline
Soğuk suyu da oluyorsa bir kırık testide;
Niçin kendinden kötüsüne kul olur insan,
Ne diye girer kendi gibisinin hizmetine?
Rızkı veren Allah’tır. Bizler de O’nun kulları olarak, O’ndan başkasına tapmamalı, O’ndan başkasına kul olmamalıyız.
Niceleri geldi neler istediler,
Sonunda dünyayı bırakıp gittiler.
Sen; hiç gitmeyecek gibisin değil mi?
O gidenler de hep senin gibiydiler.
“Bu dünya ne sana ne de bana kalmaz” diye başlayan bir şarkı vardı, aklıma o geldi bu rubai ile…
Kim demiş haram nedir bilmez Hayyam?
Ben haramla helali karıştırmam.
Dost ile içilen şarap helaldir,
Puşt ile içilen su bile haram!
Ömer Hayyam’ın şüphesiz en sevdiğim rubailerinden birisidir bu rubai. Çok söze gerek yok, herşey açık bir dille vurgulanmış…
Celladına aşık olmuşsa bir millet,
İster ezan, ister çan dinlet.
İtiraz etmiyorsa sürü gibi illet,
Müstehaktır ona her türlü zillet!
Bu rubailer, vakti zamanında açtığım Ömer Hayyam Rubaileri sayfasında belirli aralıklarda yayınlanan rubailerden oluşmaktadır. Daha fazlası için facebook sayfamı beğenebilirsiniz.
