Bilgi Rehberi Bir Garip Bilgi Bloğu
İnsan vücudundaki bezler hormonları, anne sütünü, tükürüğü ve diğer yararlı akışkanları üretir, kontrol eder ve düzenler. Zihinsel stres hormonları ve diğer hormonları da etkiler. Bu makalede, bezlerin metabolizma, büyüme ve üreme konusundaki önemi açıklanmaktadır.
Vücuttaki bezler, vücudun sağlığının korunmasında önemli rol oynayan sıvıları veya hormonları salgılar. Bezler kanallı ve kanalsız bezler olarak sınıflandırılır. Hormonlar, beyin ve organlar arasındaki iletişimi kolaylaştıran kimyasal habercilerdir. Sinir sistemi gerekli bilgiyi göndermek için sinirler kullandığı için, insan vücudundaki bezler kan damarlarını bilgi kanalları olarak kullanır.
İnsan Vücudunda Bulunan Bezler
Hipofiz bezi
Kafatasının tabanında bulunan hipofiz bezi ‘ana bez’ olarak bilinir. Bu minik bezelye büyüklüğündeki bez vücudumuzun en önemli parçalarından biridir. Ön ve arka hipofiz olarak ikiye ayrılır.
Bu bez, prolaktin, tiroid uyarıcı hormon, adrenokortikotropik hormon, büyüme hormonu, oksitosin, luteinize edici hormon, folikül uyarıcı hormon, vb. gibi hormonlar salgılayarak metabolizmayı, üremeyi ve büyümeyi etkiler.
Böbreküstü bezleri
Böbreküstü bezleri böbreklerin üstüne yerleştirilmiş üçgen şapkalara benzemektedir. Boyutları küçük olmasına rağmen, bu bezler neredeyse üç düzine hormon salgılar. Adrenal medulla adrenalin ve noradrenalin salgılarken, adrenal korteks kortizol, kortikosteron, kortizon ve aldosteronu serbest bırakır (vücutta tuz-su dengesini belirler).
Tiroid bezi
Boyunda bulunan tiroid bezi, bir kelebeğe benzer. >Ses tellerinin altında yer alan tiroidin temel işlevi vücut metabolizmasını düzenlemektir. Tiroid iyi çalışmadığında vücudun fonksiyonları ciddi şekilde etkilenir. Tiroid Hormonlar (T3 ve T34) iyot ve tirozin yardımı ile üretilir. Bu nedenle uzmanlar düzenli diyette iyotlu tuzun kullanılmasını önermektedir.
Paratiroid Bezleri
İnsanların dört paratiroid bezi vardır. Bunlar bir pirinç tanesi kadar küçüktür ve tiroid bezinin arka yüzeyinde bulunurlar. Bu bezler kan ve kemiklerimizde kalsiyum seviyesini kontrol eder. Vücuttaki kalsiyum ve fosfat dağılımını belirleyerek kasların ve kemiklerin büyümesini düzenler.
Bu bezler ayrıca sinir ve kas sisteminin işlevini de yönetir. Paratiroid hormonu (PTH) vitamin D‘yi aktive eder ve gastrointestinal sistemde kalsiyum emilimini artırır. Düşük PTH seviyeleri, yorgunluğa ve anksiyeteye yol açar.
Hipotalamus
Hipotalamus (beynin bir kısmı) ‘endokrin sistemin kontrol ve röle merkezi’ olarak bilinir. Otonom sinir sistemi hipotalamus tarafından yönetilmektedir. Hipofiz bezinin yakınında bulunur, hipofiz salgılarını kontrol eder.
Açlık, susuzluk, uyku, öfke ve cinsel aktivite gibi duygusal davranışlar, vücut ısısı, kan basıncı, kardiyovasküler sistemin işlevi (kalp hızı) gibi otomatik olarak ayarlanmış tüm faktörler hipotalamus tarafından kontrol edilir.
Prostat
Prostat, erkek üreme sisteminde önemli bir rol oynayan kestane büyüklüğünde bir bezdir.
Gonadlar
Gonadlar üreme bezleridir. (kadınlarda yumurtalıklar ve erkeklerde testisler.) Gamet olarak bilinen üreme hücrelerini üretirler. Kadınlarda bulunan yumurtalıklardan östrojen ve progesteron gibi önemli hormonlar salgılanır. Testisler ise sperm üretiminden sorumludur.
Pankreas
Midenin arkasında bulunan pankreas, sarımsı renktedir. Pankreastaki bazı hücreler, proteinlerin, karbonhidratların ve yağların sindirilmesinde önemli bir rol oynayan sindirim enzimlerini salgılar. Hepimizin bildiği gibi, insülin kan şekeri seviyesini düşürmeye yardımcı olur. Ancak glikoz seviyesinin çok düşük olduğu tespit edilirse, glukagon onu arttırmaya yardımcı olur. İnsülin üreten hücrelerin işlev bozukluğu diyabetle sonuçlanır.
Pineal Bezi(Epifiz Bezi)
Epifiz bezi olarak da bilinir. Vücudun biyolojik saatini denetleyen melatonin salgılar. Yürüyüş ve uyku düzenimizi kontrol eder. Cinsel gelişim de epifiz bezi tarafından kontrol edilir. Antik çağlarda, epifiz bezi, sözde büyülü güçlere sahip üçüncü göz olarak düşünülmüştür.
Vücuttaki Kanallı Bezler
Lakriyal Bezler
Gözyaşları lakriyal bezler tarafından üretilir. Göz boşluklarında bulunurlar. Gözyaşları üretme işlevi sinir sistemi tarafından kontrol edilir. Gözleri yağlamaya yardımcı olurlar.
Ter Bezleri
Ter, ter bezleri tarafından salgılanan tuzlu sıvıdır. Ter cildin altında bulunan küçük bezlerde birikir ve vücut aşırı ısındığında buharlaşır. Böylece, bu bezler vücut sıcaklığının korunmasına yardımcı olur.
Tükürük Bezleri
Tükürük bezleri ağız ve boğazın içinde ve çevresinde bulunur. Tükürük bezlerinden alınan tükürük, sindirim sürecini başlatır. Ağzı nemlendirmeye yardımcı olur ve diş çürümelerini önler.
Meme Bezleri
Her iki cinsiyette de meme bezleri vardır. Ancak, yumurtalıkların salgıladığı hormonlar, ergenliğin başlangıcında kadınlarda meme bezlerinin büyümesini uyarır. Bir çocuğun doğumundan sonra, meme bezlerindeki süt bebeği besler. Çeşitli hormonlar anne sütünün üretimini ve akışını belirler.
Yağ Bezleri
Sebasöz bezler cildin altında uzanır. Sebum salgılarlar. Bu yağlı madde, cilt üzerinde su itici bir tabaka oluşturur. Cildi korur ve esnekleştirir. Bazen, atmosferdeki toz parçacıklarının varlığı nedeniyle, cilt üzerindeki gözenekler tıkanır. Sebum yolundaki tıkanıklık , siyah noktaların oluşmasına yol açar. Siyah nokta, aknenin temel sebebidir.
İnsan vücudundaki bezler konusunda yazılan bu yazı yabancı kaynaklardan elde edilmiştir. Eklemek istediğiniz bilgiyi yorum yaparak aktarabilir, makalenin daha faydalı olmasını sağlayabilirsiniz.
