Bilgi Rehberi Bir Garip Bilgi Bloğu
Büyüklerimizin 93 Savaşı diye andıkları 1876 Savaşı, uzak görüşten yoksunluk, sarayın yanlış tutumu ve çeşitli nedenler dolayısıyla kaybedilmişti. İlerleyen Çarlık Rusya kuvvetleri bugün Yeşilköy diye bilinen Aya Stefanos yöresine kadar geldiler. Osmanlı Devleti, Ruslar’ın ileri sürdükleri şartların kabullenmesi anlamına gelen bir antlaşmayı imzaladı. Antlaşmanın şartları arasında, Ruslar’ın söz konusu çevrede sözde “Hayır Kurumu” diye büyük bir anıt kurmaları da vardı. Anıtın iç duvarlarında, o savaşta ölen Rus papazların ve askerlerin isimleri yazılıydı. Yarı kilise, yarı kışla niteliğindeki anıt, Türk halkının ve devletinin onurunu, gururunu incitecek bir anlam taşıyordu.
Aradan 38 yıl geçtikten sonra, Osmanlı Devleti I.Dünya Savaşına girdi. Bu savaşta İngiltere, Fransa ve Rusya’ya karşı savaşıyordu. Savaşa girişimizin ertesi günü, 12Kasım 1914 tarihinde, çevre köyleri halkı anıtın temelinden yıkımı işine kalkıştı. Fakat bu girişimi gerçekleştiremedi. Anıtı korumakla görevli Ruslar İstanbul’a kaçtılar. Durumu hükumete bildirdiler. Öte yanda, Davut Paşa Kışlası’nda bulunan 27.Süvari Alayı Komutanı Hamid Fahri Bey de anıtı yıkmaya kararlıydı. Olay yerinde hükumet adına inceleme yapan İstanbul emniyet müdürü, Binbaşı Hamid Fahri Bey’e bu girişiminin sakıncalarını anlattı ve oradan ayrıldı. Aynı gün anıt dinamitlendi. Elde yeteri kadar tahrip malzemesi olmadığından, anıtın tamamen yıkılması sağlanamadı. Ertesi gün daha fazla dinamit kullanıldı. Anıt havaya uçuruldu. Kalıntılarını da istihkam birlikleri temizledi. Bu kara leke Türk topraklarından böylece silinmiş oldu.
Ordu film alma merkezinde görevli Fuat Bey olayı belgelendirmek için 300 metrelik bir film çekmişti. Fuat Bey daha sonra “Himmet Ağanın izdivacı”adında bir komedi filmini de çekmiştir. Zamanla,”Müdafaa-i Milliye”ve “Malül Gaziler” derneklerine gelir sağlamak için başka çekimler yaptı.
Pençe, Casus, Alemdar Vakası, Binnaz, Bican Efendi, Vekilharç, Boksör Sabri, İstanbul Perisi gibi filmler, söz konusu derneklere gelir sağlamak amacıyla çekilen filmler arasındadır. Ancak, yukardaki açıklamadan da anlaşılabileceği gibi, Türkiye’de ilk çekilen film belgesel bir film niteliği taşır. 1914 yılı Kasım ayı içinde ve ”Aya Stefanos Anıtı’nın yıkılışı” adıyla çekilmiştir. Bu 300 metrelik belgesel film sadece Türk filmi niteliğini taşımakla kalmayıp, Türk halkının gözüne batan, yüreğini sızlatan, ulusal gururunu inciten kara bir lekenin ortadan kaldırılışının da belgeselidir. Bu yüzden, daha büyük bir önem ve değer taşır.
